25 lat "Forum Philosophicum"

"Forum Philosophicum” jest filozoficznym czasopismem działającym przy Instytucie Filozofii Wydziału Filozoficznego Akademii Ignatianum w Krakowie. W tym roku obchodzimy jego 25 lat istnienia. To piękny jubileusz i warto o nim pamiętać. "Forum Philosophicum” powstało w roku 1996, jako organ Wydziału Filozoficznego Towarzystwa Jezusowego w Krakowie z inicjatywy wybitnych postaci krakowskiego środowiska jezuickiego: księdza profesora Romana Darowskiego, który przez wiele lat pełnił funkcję redaktora naczelnego oraz księdza profesora Stanisława Ziemiańskiego, przez szereg lat zastępcę redaktora naczelnego. W czasie istnienia czasopisma na jego łamach publikowali wybitni autorzy zarówno z Polski, jak i z zagranicy.

Imponująco wygląda już krótki przegląd pierwszych numerów czasopisma, które początkowo wychodziło jak rocznik, zaś po roku 2006 jako półrocznik. Profil czasopisma został określony bardzo wyraźnie w kontekście ogólnej misji Towarzystwa Jezusowego, która najogólniej mówiąc sprowadza się do krzewienia idei chrześcijańskich w szerokim kontekście dyskursu z otaczającym światem ze szczególnym zwróceniem uwagi na znaczenie edukacji i rozpowszechniania nauki. "Forum Philosophicum" zostało pomyślane jako głos krakowskiego środowiska filozoficznego skupionego wokół Towarzystwa Jezusowego, który powinien być słyszalny w kraju i na świecie. Pierwsi redaktorzy czasopisma, szczególnie ksiądz profesor Roman Darowski, nie ustawali w wysiłkach stałego podnoszenia jakości periodyku, czego skutkiem było na przykład publikowanie artykułów w wielu językach: polskim, angielskim, francuskim, niemieckim, włoskim, oraz nawiązując do wielkiej tradycji europejskiej po łacinie – w języku, który przez wiele stuleci służył jako lingua franca w przestrzeni akademickiej. To w pewien sposób pokazuje wyjątkowość "Forum Philosophicum” i wartość, o której należy pamiętać.

Ksiądz profesor Roman Darowski kierując przez wiele lat czasopismem wycisnął na nim swoje piętno i ducha, a wszyscy kolejni redaktorzy naczelni oraz zespoły redakcyjne starały się to kontynuować i rozwijać. Przede wszyskim idea czasopisma zawiera otwartość na dyskurs filozoficzny i nie ograniczanie się wyłącznie do problematyki związanej z chrześcijańskimi nurtami filozoficznymi, ale podejmowanie uniwersalnych zagadnień i przedstawianie różnych poglądów, systemów filozoficznym, wedle wyraźniej dewizy mówiącej o tym, że otaczający świat po prostu trzeba poznać i starać się zrozumieć, ponieważ tylko w takim ujęciu możliwy wydaje się dialog i promowanie uniwersalnych chrześcijańskich wartości. Sam ksiądz profesor Roman Darowski dał osobiście znakomite świadectwo wskazanej idei w swojej pracy naukowej. Przez wiele lat kierował swój wysiłek badawczy na odkrywanie i promowanie polskiej filozofii jezuickiej, szczególnie z okresu od XVI do XVIII/XIX wieku. Na łamach pierwszych kilku numerów "Forum Philosophicum" ukazała się cała seria artykułów – pisanych po polsku, francusku, angielsku, ale też w dużej części po łacinie! – w których zarówno on, jak i ksiądz profesor Stanisław Ziemiański, ksiądz profesor Kazimierz Bargieł i inni, przekazywali informacje o wybitnych jezuickim nauczycielach i filozofach działających jeszcze w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a później w tródnych czasach zaborów i kasacji zakonu, których dzieła stanowią niezwykle ważną część filozoficznego dorobku w Polsce i w świecie. Niestety, postaci te zostały niemal całkowicie zapomniane, o czym świadczy na przykład fakt, że szczególnie wybitni jezuici tacy jak Jan Morawski, czy Marcin Śmiglecki zdecydowanie lepiej znani są zagranicą niż w Polsce. Ksiądz profesor Roman Darowski bardzo mocno podkreślał znaczenie szczególnie Marcina Śmigleckiego, którego wielkie dzieło pod tytułem "Logica”, które ukazało się w roku 1618 w Ingolstadt, niemal do momentu publikacji stało się sławne, o czym świadczy liczba wznowień, ale przede wszystkim fakt, że na ponad dwieście lat stało się ono podręcznikiem na uniwersytecie w Oksfordzie. Ksiądz profesor Darowski wspólnie z księdzem Kazimierzem Bargiełem przez kilka lat pracowali nad tym dziełem skupiając wokół siebie grono badaczy z innych ośrodków, a efektem ich działań były wstępne prace koncepcyjne nad prezentacją "Logiki” polskiemu czytelnikowi, przerwane niestety przedwczesną śmiercią Ojca Bargieła. Ostatecznie ksiądz profesor Darowski opublikował wstępne rezultaty w 2016 roku w monografii pod tytułem "Logica Marcina Śmigleckiego” w wydawnictwie WAM (dzieło to zawiera krótką historię powstania tekstu, krótkie przedstawienie treści, oraz zbiór przekładów wybranych fragmentów). Na łamach "Forum Philosophicum” badania nad filozofią jezuicką ukazywały się regularnie przez pierwszych kilka lat istnienia czasopisma.

Zmieniające się czasy spowodowały także zmiany w samym czasopiśmie. Przede wszystkim śmierć księdza profesora Darowskiego wymusiła zmianę redaktora naczelnego. W okresie poźniejszym ze względu na wiek w redakacji odszedł także ksiądz profesor Stanisław Ziemiańskigo. Te zmiany postawiły wielkie wyzwanie przed następcami, choc należy podreślić, że czasopismo znakomicie prowadzone przez swych założycieli miało już ugruntowaną pozycję w środowisku filozoficznym. Następnymi redaktorami naczelnymi "Forum Philosophicum" byli profesor Piotr Sikora, oraz doktor Marcin Podbielski. W tym czasie zapadła wspomniana decyzja zmiany czasopisma z rocznika na półrocznik, a także przejście na język angielski, jako międzynarodowy język współczesnej nauki. Profil czasopisma pozostał taki sam i został wyraźnie określony w misji. Czasopismo utrwalało międzynarodową pozycję i zwiększało rozpoznawalność w świecie, o czym świadczyła zwiększająca się liczba autorów zagranicznych, a także poszerzenie o gości zagranicznych grona redakcyjnego i rady naukowej.

Znaczenie czsopisma zostało docenione w okresie wprowadzania zmian spowodowanych reformą szkolnictwa wyższego i nauki w Polsce zapoczątkowanych objęciem stanowiska ministra przez Pana Jarosława Gowina. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przyznało czasopismu wysoką liczbę punktów za publikowanie, a w roku 2018 "Forum Philosophicum" otrzymało grant w ramach ministerialnego program wsparcia dla czasopism naukowych. Grant przyczynił się do sporych zmian i poprawy jakości czasopisma przede wszystkim pod względem formalnym. Wprowadzony został pełny system informatyczny, zarówno w zakresie digitalizacji wszystkich opublikowanych tekstów, jak i system rejestracji aplikacji nowych artykułów i ich autorów. Zdigitalizowano system recenzji i system publikacji. Unowoczesniona została strona czasopisma, zaprojetowano także nową szatę graficzną okładki. Zmiany wspomagane przyznanym grantem bez wątpienia pomogły wprowadzić "Forum Philosophicum” do wielu baz międzynarodowych (ERIH plus, DOAJ, EBSCO), a także przygotować aplikację do baz SCOPUS i Web of Science. Dokonały się ponadto zmiany na stanowiskach redakcyjnych. Funkcje sekretarza objął magidter Jakub Pruś, z kolei naczelnym został doktor Bogumił Strączek. Nowy zespół przygotował świetne numery czasopisma w tym jeden tematyczny poświęcony myśli Rene Girarda.

W roku 2020 funkcję redaktora naczelnego objąłem ja i sprawuję ją do teraz. Aktualnie czasopismo przygotowuje pierwszy tegoroczny numer czerwcowy. Ogłosiliśmy także w związku z jubileuszem numer tematyczny, który będzie redagowany przez zaproszonych gości: profesor Annę Vargę-Jani z Pázmány Péter Katolikus Egyetem, oraz doktora Łukasza Kołoczka z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, którzy są wybitnymi specjalistami filozofii Martina Heideggera. Tytuł numeru: "Only a God Can Save Us" nawiązuje do sławnego wywiadu udzielonego przez Heideggera tygodnikowi "Spiegel". Mamy już pozytywny oddźwięk środowiska szczególnie heideggerystów i liczymy na świetny numer periodyku.

Jacek Surzyn

Redaktor Naczelny "Forum Philosophicum"

https://forumphilosophicum.ignatianum.edu.pl