II Zjazd Historyków Wychowania w Krakowie

W 2023 roku przypada 250 rocznica powstania Komisji Edukacji Narodowej (KEN). W dziejach państwa polskiego było to jedno z istotnych wydarzeń dla dalszego funkcjonowania narodu, a w historii polskiego szkolnictwa pozostaje nadal niebywałym osiągnięciem. Należy podkreślić, że powstanie KEN w I Rzeczypospolitej było możliwe dzięki ogromnemu majątkowi i zapleczu intelektualnemu skasowanego zakonu jezuitów. Wówczas bez tego zaplecza królowi ani sejmującym stanom nie byłoby tak łatwo podjąć decyzji o powołaniu Komisji.

Z okazji tego doniosłego jubileuszu odbył się w Krakowie, w dniach od 5 do 7 listopada 2023 r., II Zjazd Historyków Wychowania pt. Osiągnięcia polskiej edukacji w kontekście europejskich przemian cywilizacyjnych. Organizatorami Zjazdu były dwa krakowskie uniwersytety – Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej i Uniwersytet Ignatianum w Krakowie oraz Towarzystwo Historii Edukacji. Patronami honorowymi konferencji byli: Prezydent Krakowa prof. dr hab. Jacek Majchrowski oraz JM Rektorzy obu Uniwersytetów – prof. dr hab. Piotr Borek i dr hab. Tomasz Homa, prof. UIK.

W tym ważnym święcie polskiej edukacji i nauki uczestniczyli przedstawiciele prawie wszystkich polskich ośrodków akademickich. Prelegenci reprezentowali uczelnie m.in. z Białegostoku, Bydgoszczy, Częstochowy, Dąbrowy Górniczej, Gdańska, Kielc, Lublina, Łodzi, Olsztyna, Poznania, Rzeszowa, Torunia, Warszawy, Wrocławia, Zielonej Góry oraz z Krakowa.

Podczas pierwszego dnia II Zjazdu odbyło się spotkanie członków Towarzystwa Historyków Edukacji w poszerzonym składzie. Przewodnicząca THE dr hab. Katarzyna Dormus, prof. UKEN przypomniała zebranym jubileusz 240-lecia KEN. Niektórzy uczestnicy spotkania mieli okazję rozpoznać wśród prelegentów siebie sprzed dziesięciu latJ.

Uroczystego otwarcia II Zjazdu w dniu 6 listopada dokonał gospodarz miejsca –Rektor Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Podczas sesji plenarnej wygłoszono trzy referaty. Prelegenci wprowadzili zebranych w problematykę Jubileuszowych rocznic i zjazdów naukowych w polskiej tradycji kulturowej (prof. Julian Dybiec), Stanu badań nad Komisją Edukacji Narodowej w kontekście jej jubileusz (prof. Elwira Kryńska) oraz Komisji Edukacji Narodowej a uniwersytety europejskie w XIX wieku. Założenia, wpływy, inspiracje (dr hab. Joanna Schiller-Walicka, prof. PAN). W tym dniu uczestnicy obradowali jeszcze w dwóch sekcjach tematycznych – Dzieło Komisji Edukacji Narodowej w perspektywie historycznej i współczesnej oraz Dorobek polskiej myśli i praktyki pedentologicznej. Pierwszy dzień II Zjazdu Historyków Wychowania zakończył koncert Orkiestry Kameralnej Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.

Gospodarzem drugiego dnia Zjazdu był Uniwersytet Ignatianum w Krakowie. W sesji plenarnej zebrani mieli okazję wysłuchać czterech wykładów, które wygłosili dr hab. Maciej Zdanek, prof. UJ; dr hab. Jan Ryś, prof. UKEN, dr hab. Anna Boguszewska, prof. UMCS oraz prof. dr hab. Jerzy Kochanowicz. W dalszej części zjazdu zebrani uczestnicy mieli możliwość wychuchania referatów w dwóch sekcjach - Osiągnięcia polskiej oświaty i edukacji oraz Dorobek polskiej myśli pedagogicznej oraz subdyscyplin pedagogicznych.

Wśród uczestników II Zjazdu nie zabrakło przedstawicieli Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie. Nasz uniwersytet reprezentowali: o. dr hab. Andrzej Bieś, prof. UIK (Przygotowanie polskich jezuitów do pracy nauczycielskiej w okresie dwudziestolecia międzywojennego), dr Andrzej Grudziński (Działalność wychowawcza nauczycieli szkół SS. Urszulanek w Krakowie w latach 1945-1954), dr hab. Anna Królikowska, prof. UIK (Ignacego Włodka (1723-1780) rozważania o zaletach dobrego nauczyciela i ucznia), prof. dr hab. Władysława Szulakiewicz (W poszukiwaniu „dobrego nauczyciela”. Koncepcje badań pedeutologicznych w Szkole Kazimierza Sośnickiego), dr hab. Beata Topij-Stempińska, prof. UIK (i dr hab. Justyna Kusztal, prof. UJ, Ewolucja/rozwój myśli i praktyki resocjalizacyjnej na tle przemian cywilizacyjno-kulturowych) oraz emerytowany profesor uczelni – dr hab. Witold Chmielewski (Idee Komisji Edukacji Narodowej w zachowaniu tożsamości polskiej i ustrzeżeniu przed wynaradawianiem młodego pokolenia uchodźców).

Niewątpliwie przyjęta tematyka II Zjazdu pozwoliła na zaprezentowanie wielu problemów badawczych podejmowanych przez współczesnych historyków wychowania, historyków i pedagogów. Począwszy od tych tematów bezpośrednio nawiązujących do Komisji Edukacji Narodowej, jej dokonań (np. M. Zdanek, Czego jeszcze nie wiemy o Szkole Głównej Koronnej? Dotychczasowe osiągnięcia i perspektywy nowych badań), ale także inspiracji jaką niewątpliwie było dla kolejnych pokoleń. Interesująca poznawczo była próba wskazania analogii pomiędzy nowatorskimi pomysłami i dokonaniami KEN, a działalnością współczesnego amerykańskiego uniwersytetu podjęta w podsumowaniu przez prof. Jerzego Kochanowicza (Program i formy kształcenia w amerykańskim Minerva University – najbardziej innowacyjnej uczelni na świecie). A także przez ukazanie osiągnięć polskiej myśli pedagogicznej, innowacyjnych, niestety czasem już zapomnianych, osiągnięć w zakresie edukacji, opieki nad dziećmi i młodzieżą, a kończąc na rozwoju i osiągnięciach polskiej pedagogiki i jej subdyscyplin (np. A. Zagrodzka, „Nowa Szkoła” czyli „Nowe Wychowanie” w Polsce XXI wieku; A. Włoch, Polska pedagogika porównawcza w okresie PRL-u).

            II Zjazd Historyków Wychowania w Krakowie zakończył się podsumowaniem wspólnego naukowego świętowania 250 jubileuszu Komisji Edukacji Narodowej. Niewątpliwie był to czas wypełniony także dyskusją, wymianą poglądów oraz koleżeńskich naukowych spotkań.

dr hab. Beata Topij-Stempińska, prof. UIK