Eksperymentalny program kształcenia nauczycieli przedszkoli i edukacji wczesnoszkolnej w Akademii Ignatianum w Krakowie

Celem projektu jest podniesienie kompetencji osób uczestniczących w edukacji na poziomie wyższym, odpowiadających potrzebom gospodarki, rynku pracy i społeczeństwa.

Cel ten jest realizowany poprzez opracowanie i wdrożenie innowacyjnego, eksperymentalnego programu nauczania w systemie studiów stacjonarnych, jednolitych magisterskich w Akademii Ignatianum w Krakowie.

Wdrożenie eksperymentu jest monitorowane poprzez stałą ewaluację i prowadzenie badań naukowych, których wyniki są publikowane w czasopismach naukowych i upowszechniane na konferencjach międzynarodowych i krajowych.

Zaplanowane zadania

Zadanie 1 - Opracowanie "Eksperymentalnego programu kształcenia nauczycieli przedszkoli i edukacji wczesnoszkolnej na Akademii Ignatianum w Krakowie"

poz. 1. zakup laptopów do pracowni metodycznej
poz. 2. zakup projektora multimedialnego
poz. 3. zakup ekranu projekcyjnego do sali metodycznej
poz. 4. zakup kamery do sali metodycznej
poz. 5-7. zakup oprogramowania do tablicy interaktywnej
poz. 8 zakup instrumentów perkusyjnych Orffa

Zadanie 2 - Wdrożenie programu kształcenia nauczycieli przedszkoli i edukacji wczesnoszkolnej na stacjonarnych studiach pierwszego stopnia

poz. 9-21 - wynagrodzenia dla pracowników naukowo-dydaktycznych za prowadzenie zajęć oraz dla opiekunów praktyk

Zadanie 3 - Wdrożenie programu kształcenia nauczycieli na studiach stacjonarnych drugiego stopnia

poz. 22 - 30  wynagrodzenia dla pracowników naukowo-dydaktycznych za prowadzenie zajęć oraz dla opiekunów praktyk

1. Badania pilotażowe

Założeniem "Eksperymentalnego programu kształcenia nauczycieli przedszkoli i edukacji wczesnoszkolnej w Akademii Ignatianum w Krakowie" jest w szczególności podniesienie kompetencji poznawczych, wychowawczo-dydaktycznych, diagnostycznych, innowacyjnych, organizatorskich, społecznych i interpersonalnych oraz umiejętnego posługiwania się i wykorzystywania technologii informacyjnej i komunikacyjnej w nauce i przyszłej pracy nauczycieli przedszkoli i edukacji wczesnoszkolnej. Kompetencje te są przedmiotem badań. W trakcie realizacji eksperymentu przeprowadzono badania diagnostyczno-weryfikacyjne wśród studentów drugiego roku studiów niestacjonarnych i stacjonarnych kierunku pedagogika ze specjalnością edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna oraz studentów pierwszego roku realizujących eksperyment. Celem była ocena własnych kompetencji nauczycielskich i porównanie efektów między dwoma grupami na początku ich procesu kształcenia i przygotowania do zawodu.
Metodologiczne założenia badań

Badania zostały przeprowadzone na początku czerwca 2019 roku. Wprowadzone zmiany w eksperymentalnym programie kształcenia nauczycieli przedszkola i klas I-III pozwaliły na przeprowadzenie badań wśród studentów z dwóch różnych roczników, bowiem treści realizowane na pierwszym roku (grupa eksperymentalna) i na drugim roku są w pewnym stopniu porównywalne.

Problematyka badawcza:
- Jak badani studenci oceniają swoje kluczowe kompetencje, które rozwijali w szkole podstawowej i średniej?
-  Jak oceniają swoje aktualne kompetencje nauczycielskie?
-  Czy między uzyskanymi wynikami w trzech badanych grupach występują statystycznie istotne różnice?

W celu zgromadzenia wyników badań zastosowano metodę ankiety ze skalowaniem oraz dla porównania wyników w dwóch niezależnych grupach Test U Manna-Whitneya. 

Wnioski z badań

Badania porównawcze wykazały tylko w niektórych ocenach kompetencji nauczycielskich różnice statystycznie istotne. Wystąpiły one zarówno między studentami realizującymi ten sam program, jak i między studentami z grupy eksperymentalnej i studentami z drugiego roku. W związku z tym, że w ocenach pozostałych kompetencji nie zaszły istotne statystycznie różnice, można stwierdzić, że realizowany nowy program spełnia swoje założenia już na tym etapie. Należy też zwrócić uwagę na dalsze utrwalanie kompetencji metodycznych, diagnostycznych, komunikacyjno-społecznych i organizatorskich wszystkich studentów.

Kompetencje praktyczne i interpersonalne muszą być wspierane działaniem w praktyce, co obrazują wyniki wskazujące istotne różnice między studentami drugiego roku studiów niestacjonarnych i stacjonarnych. Badania potwierdzają słuszność rozpoczęcia odbywania praktyk już na pierwszym roku studiów. Zwiększenie liczby godzin przewidzianych na praktyki, bez integracji z innymi przedmiotami realizowanymi na uczelni, nie przyniesie oczekiwanych efektów. Studenci pierwszego i drugiego roku studiów stacjonarnych gorzej ocenili swoje kompetencje w zakresie intepretowania pracy nauczyciela, oceny jego dobrego i złego podejścia do dzieci, co może potwierdzać potrzebę omawiania praktyk i dzielenia się zgromadzonymi doświadczeniami z nauczycielami akademickimi.

W celu stworzenia modelu kształtowania kompetencji nauczycieli edukacji elementarnej należy w dalszym ciągu monitorować zakładane efekty i wspólnie ze studentami i nauczycielami współpracującymi z Akademią Ignatianum modyfikować i zintensyfikować działania na rzecz poprawienia jakości pracy.

Wyniki badań zostały opublikowane: Surma, B. (2019). Kształtowanie kluczowych kompetencji nauczycieli edukacji elementarnej – raport z badań. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 14(2(52), 93-104. https://doi.org/10.35765/eetp.2019.1452.06

2. Badania analityczno-porównawcze: Impelementacja modelu kształcenia nauczycieli przedszkoli i edukacji wczesnoszkonlnej

Reforma szkolnictwa wyższego w Polsce na przestrzeni ostatnich kilku lat zmienia system i standardy kształcenia nauczycieli przedszkoli i edukacji wczesnoszkolnej. Od opublikowania w 2019 roku „Rozporządzenia Ministra Nauki  i Szkolnictwa Wyższego w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela” (Dz.U. 2019 poz. 1450), zaczęto wprowadzać zmiany, które obejmują przeniesienie procesu kształcenia nauczycieli z systemu dwuetapowego na system jednolitych studiów magisterskich. Zmiany w systemie kształcenia zostały poprzedzone opracowaniem modelu kształcenia oraz wdrażaniem programów w ramach projektów dofinansowanych ze środków europejskich.
Celem przeprowadzonych badań było przybliżenie i ocena założeń „Propozycji modelu kształcenia nauczycieli przedszkolnych i wczesnoszkolnych” (z roku 2018) na przykładzie implementacji projektu zatytułowanego „Eksperymentalny program  kształcenia  nauczycieli przedszkoli i edukacji wczesnoszkolnej w Akademii Ignatianum w Krakowie” oraz wskazanie istotnych różnic między wstępnymi założeniami, które obecnie są wdrażane w formie eksperymentu na kilku uczelniach, a obowiązującymi od 2019 roku ministerialnymi wytycznymi. 
Badania dotyczyły porównania zapisów w rozporządzeniu ministra nauki i szkolnictwa wyższego w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela z "Propozycją modelu kształcenia nauczycilei przedszkolnych i wczesnoszkolnych" i wskazanie istotnych różnic między wstępnymi założeniami, które obecnie są wdrażane w formie eksperymentu na kilku uczelniach, a obowiązującymi od 2019 roku ministerialnymi wytycznymi. Przykładem takiego eksperymentu jest projekt realizowany przez AIK. 

Problematyka badawcza oscylowała wokół pytań:
- Jakie są przyczyny zmian w systemie kształcenia nauczycieli przedszkolnych i wczesnoszkolnych?
- Jakie są założenia nowego modelu kształcenia nauczycieli przedszkolnych i wczesnoszkolnych?
- Jakie są wstępne efekty wdrażanego "Eksperymentalnego programu kształcenia..." w Akademii Ignatianum w Krakowie?
- Jakie są różnice między propozycją modelu a standardami kształćenia nauczycieli?

Wnioski

Różnice występujące w rozporządzeniu, dotyczące zapisów efektów, są korzystne dla organizacji procesu kształcenia. Uszczegółowienie i  przyporządkowanie efektów do konkretnych przedmiotów przyczyni się do ujednolicenia przygotowania nauczy-cieli przedszkolnych i wczesnoszkolnych w całej Polsce. W propozycji modelu kształ-cenia istniała dowolność w planowaniu zajęć i realizacji efektów kształcenia, czasami wymagania w stosunku do wskazanych przedmiotów nie można było połączyć z efektami kształcenia. W rozporządzeniu zostało to poprawione.

Okrojenie liczby godzin i mniejsza dotacja na prowadzenie studiów są dużym wyzwaniem dla uczelni. Utrzymanie wysokiej jakości kształcenia bez możliwości pracy w małych grupach i w mniejszym wymiarze godzin przeznaczonych na poszczególne przedmioty będzie wymagało większego nakładu pracy bezkontaktowej studentów. 

Wyniki badań zostały opublikowane: Surma, B. (2021). Implementacja modelu kształcenia nauczycieli przedszkoli i edukacji wczesnoszkolnej w Polsce. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 16(2(60), 77-88. https://doi.org/10.35765/eetp.2021.1660.06 

3. Badania jakości kształcenia: Emotional and Social Competencies and Their Relationship to the Professional Competencies of Future Preschool and Early Childhood Education Teachers

Research objectives and problem: Preparing to become a preschool and early childhood education teacher requires five years of academic training and many years of self-education. Success in the profession is not only ensured by strong academic performance and achievement of educational goals, but also by the development of emotional and social competencies, which are closely tied to professional competence. The goal of the study was to identify the relationships between emotional intelligence, social competence, and the self-assessment of professional competence among future preschool and early childhood education teachers.

Research methods: The study utilized the Popular Questionnaire of Emotional Intelligence (PKIE) by Jaworowska, Matczak, Ciechanowicz, Stańczak, and Zalewska, the PROKOS questionnaire by Matczak and Martowska, and an in-house modified version of the Self-Assessment of Teacher Competence survey. Fifty-seven women aged 23 to 48 (mean age: 28) participated in the study.

Research findings and their impact on the development of educational sciences: The findings confirmed a significant relationship between the studied variables. Higher levels of emotional intelligence and social competence correlated with higher self-assessments of professional competence.

Conclusions and recommendations: Emotional and social competencies are strongly associated with readiness for the teaching profession in preschool and early childhood education. These results point out the need for incorporating courses on emotional and social competencies into academic training programs for pedagogical faculties.

Badania opublikowano: Twardowska-Staszek, E., Surma, B., & Rostek, I. (2024). Emotional and Social Competencies and Their Relationship to the Professional Competencies of Future Preschool and Early Childhood Education Teachers. Multidisciplinary Journal of School Education, 13(2 (26), 41-64. https://doi.org/10.35765/mjse.2024.1326/02

4. Badania jakości kształcenia: Porównanie kompetencji zawodowych osób przygotowujących się do wykonywania zawodu nauczyciela przedszkola i edukacji wczesnoszkolnej w ramach różnych form studiów