Projekty

PREZENTUJEMY PROJEKTY GRANTOWE REALIZOWANE W INSTYTUCIE FILOZOFII AIK

 

Projekt „Popularyzacja i promocja chrześcijańskiego kapitału etycznego”

Projekt jest finansowany w ramach programu: „Społeczna odpowiedzialność nauki – Popularyzacja nauki i promocja sportu” i jest realizowany w latach 2022-2024. Organizatorem jest Centrum Etyki Chrześcijańskiej im ks. Tadeusza Ślipko SJ AIK, a współorganizatorem Instytut Filozofii AIK. Kierownik projektu: dr hab. Piotr Duchliński prof. AIK (Katedra Etyki Ogólnej i Stosowanej Instytutu Filozofii AIK). 

Projekt jest odpowiedzią na potrzebę przystępnego i atrakcyjnego upowszechniania chrześcijańskiej refleksji etycznej (która posiada wielu wybitnych przedstawicieli także w Polsce) oraz ukazania przydatności wiedzy etycznej w refleksji nad współczesnymi problemami, a także w podejmowaniu przemyślanych i uzasadnionych wyborów moralnych. Kapitał etyczny jest tutaj rozumiany jako pewien zbiór zasad, norm, reguł praktycznego postępowania związany z określoną tradycją kulturową. Chrześcijański kapitał etyczny jest natomiast oparty na uniwersalnych wartościach etycznych, prawie naturalnym i sprawnościach moralnych (cnotach). 

Projekt ma na celu promocję i popularyzację kapitału etycznego przede wszystkim (choć nie wyłącznie) wśród nauczycieli szkół podstawowych i średnich. Jest to wpływowa grupa osób, która może zapewnić szersze oddziaływanie projektu, gdyż ma duży udział w wychowaniu i kształceniu młodego pokolenia Polaków. Według decyzji MEiN od 1 września 2022r. etyka stanie się obowiązkowym przedmiotem w szkołach, co wymaga wzrostu świadomości tego, czym jest etyka i co oferuje współczesnemu człowiekowi wśród szerokiego grona nauczycieli. Chodzi o upowszechnienie kapitału etycznego wśród nauczycieli w postaci nie tylko wiedzy o osiągnięciach i rezultatach badań, ale także poprzez rozwijanie praktycznych umiejętności i kompetencji etycznych głównie nauczycieli, a poprzez nauczycieli także uczniów realizujących edukację na różnych poziomach kształcenia. Budowanie kapitału etycznego w młodym pokoleniu jest zorientowane na przyszłość. Dotyczy formowania społeczeństwa obywatelskiego, które inspirowane wartościami etycznymi będzie mogło podejmować odpowiedzialne i dalekowzroczne wybory oraz realizować w sposób moralnie właściwy zróżnicowane zadania w obszarze życia indywidualnego, rodzinnego i państwowego. Internalizacja kapitału etycznego związanego z własną tradycją kulturową może dokonać się poprzez uprzystępnienie i upowszechnienie aktualnej etycznej wiedzy i umiejętności właśnie w środowisku nauczycieli. Proponowany projekt ma na celu popularyzację, promocję i upowszechnianie najnowszych badań etycznych, w szczególności realizowanych w tradycji etyki chrześcijańskiej, które dotykają tych spraw, o które bardzo często pytają młodzi ludzie. Projekt ma ukazać także przydatność etyki w życiu codziennym i publicznym. 

W ramach projektu popularyzacja wiedzy etycznej będzie realizowana za pomocą różnorakich środków, przede wszystkim środków wykorzystujących nowe technologie. Zapewni to atrakcyjną formę przekazu treści. W ciągu dwóch lat planuje się przeprowadzenie 8 jednodniowych warsztatów, 8 webinarów, przygotowanych zostanie 24 podcastów, 8 filmów. Uruchomione zostaną także media społecznościowe: profil na Facebooku oraz Twitterze. 

Strona projektu: Popularyzacja i promocja chrześcijańskiego kapitału etycznego

 

Projekt naukowy: Francisco Suarez "Dysputy metafizyczne. I-XI". Wstęp, przekład, opracowanie, słownik terminów łacińsko-polski, polsko-łaciński  

Projekt finansowany w ramach konkursu w module Uniwersalia 2.2 Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (grant nr 22H 20 0066 88). Projekt jest realizowany w latach 2021-2024. Kierownik projektu: dr hab. Jacek Surzyn (Katedra Historii Filozofii Instytutu Filozofii AIK). 

Projekt badawczo-naukowy ma na celu przybliżenie polskiemu czytelnikowi dzieła i myśli ważnej dla zrozumienia nowożytnej tradycji filozoficznej. W filozofii europejskiej „Dysputy metafizyczne” Suareza zajmują miejsce wyjątkowe, ponieważ są kompleksowym opracowaniem całości problematyki metafizycznej w jej scholastycznym kontekście. Stały się podręcznikiem kształtującym całe pokolenia filozofów nowożytnych, wyznaczając tak podejmowane problemy, jak i używaną terminologię. Oddziaływanie dzieła Suareza widać w obszarze tzw. szkolnej metafizyki Wolffa-Baumgartena, a poprzez to u Kanta i jego następców.  

Suarez sytuuje się jako filozof głęboko wyrastający z tradycji scholastycznej, choć trudno określić go zarazem jako filozofa reprezentującego dominujący w niej (jak również kształtowany bardzo silnie w wiekach późniejszych przez neoscholastykę) nurt tomistyczny. Jest on raczej eklektykiem szukającym filozoficznej prawdy w poglądach innych scholastyków późnego średniowiecza, przede wszystkim u Jana Dunsa Szkota, ale też u Alberta Wielkiego, czy przedstawicieli nurtu nominalistyczego (choć tu w mniejszym zakresie). Jego dzieło w pełni pokazuje jego subtelną i ostrożną postawę. Stara się jedynie przekazywać "naturalną mądrość" jaką jest filozofia poprzez dzieło, które jest efektem jego wieloletnich studiów i nauczania szerokiego grona studentów.  

Naukowemu przekładowi dzieła Suareza, który będzie zawierać aparat krytyczny oraz pogłębione studium zawarte we wstępie i opracowaniu tekstu, będą towarzyszyć specjalistyczne słowniki terminów łacińsko-polski oraz polsko-łaciński. W ten sposób projekt zapewni polskiemu czytelnikowi rzetelny i krytyczny ogląd dorobku Suareza.  

 

Projekt naukowy: "Plotyn. Dzieła wszystkie". Opracowanie naukowe, przekład, komentarz 

Wniosek finansowany w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki - Uniwersalia 2.2 I/2018. Numer 22H 18 0193 86. Projekt realizowany w okresie 3 grudnia 2018 – 2 grudnia 2023. Kierownik: prof. Henryk Antoni Podbielski. Realizatorzy: dr hab. Anna Zhyrkova prof. AIK, dr Marcin Podbielski. 

Przekład z języka oryginalnego „Dzieł wszystkich” Plotyna, wraz z „Żywotem Plotyna” pióra Porfiriusza przybliża polskiemu czytelnikowi jeden z podstawowych tekstów kultury europejskiej, ważny dla filozofów, historyków idei, teologów katolickich i prawosławnych, historyków teologii, historyków estetyki, historyków sztuki i kulturoznawców. Przekład, wierny oryginałowi, ale zarazem czytelny dzięki użytej terminologii, ukazuje dialog Plotyna z myślą późnej starożytności. Oparty jest on na klasycznym już wydaniu P. Henry’ego i H.-R. Schwyzera (1951-1973 oraz 1964-1982), którzy przedstawili tekst oczyszczony z bazujących na domysłach poprawek filologów przełomu XIX i XX w i dali impuls do rozwoju badań nad myślą neoplatońską w lata 50 XX wieku. Przekład odzwierciedla wyniki owych badań, tak w warstwie terminologii, jak i w towarzyszących komentarzach, a także oddaje prawidłowo dobrze dziś poznaną dyskusję Plotyna z medioplatonizmem, gnostycyzmem, stoicyzmem i arystotelizmem. Tłumaczeniu towarzyszą wstępy, systematyczne opracowania doktryny, naukowy słownik terminologii i bibliografia. Publikacja ukaże się w Wydawnictwie Naukowym Akademii Ignatianum w Krakowie. 

 

Projekt naukowy: (Ir)relevance of Phenomenology? (Im)pertinence de la phénoménologie?

Projekt finansowany z programu „Doskonała nauka” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (nr rej DNK/SN/466899/2020). Projekt realizowany w okresie od 1 lipca 2020 r. do 31 grudnia 2021 r. Kierownikiem był dr Piotr Janik SJ (Katedra Filozofii Współczesnej Instytutu Filozofii AIK). 

W ramach projektu odbyła się w dniach 11-13 października 2021 r. międzynarodowa konferencja organizowana przez Katedrę Filozofii Współczesnej Instytutu Filozofii Akademii Ignatianum w Krakowie we współpracy z Polskim Towarzystwem Fenomenologicznym oraz Instytutem Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk. Konferencja była okazją do wspólnych interdyscyplinarnych poszukiwań badawczych międzynarodowej grupy fenomenologów, którzy na co dzień prowadzą badania w różnych obszarach nauki, na styku zagadnień medycznych, społecznych, etycznych, politycznych, humanistycznych. Owocem tych badań jest monografia zbiorowa „The Faces of Contemporary Phenomenology: the Quest for Relevance” (Wiesbaden 2021) pod redakcją pracowników Instytutu Filozofii, Piotra Janika SJ, Magdaleny Kozak, Roberta Grzywacza SJ, Szczepana Urbaniaka SJ, wydana w renomowanym wydawnictwie Harrassowitz Verlag. Autorami tekstów są wybitni fenomenolodzy zagraniczni (Carla Canullo, Michel Dupuis, Jérôme de Gramont, Alice Pugliese, Agata Zielinski), jak i polscy (Marek Drwięga, Andrzej Kapusta, Daniel Roland Sobota, Wojciech Starzyński, a także pracownicy Instytutu). Publikacja jest dedykowana pamięci Jana Patocki oraz Romana Ingardena, aby podkreślić wpływ fenomenologii na myślicieli z Europy Wschodniej. Przeprowadzone w ramach projektu badania pokazują, że trudno znaleźć obszar nauki czy też nurt filozoficzny, w którym nie stosowałoby się rozważań z zakresu szeroko rozumianej fenomenologii. Autorzy prezentowanych badań podkreślają konieczność takiego formułowania opisu oraz interpretacji, które uwzględnia fenomen bycia danym (giveness). Jednocześnie autorzy dyskutują różnorodne granice i ograniczoność refleksji fenomenologicznej i wskazują na istotne znaczenie czasowości, historyczności, językowości oraz skończoności ludzkiej istoty. 

Strona internetowa: https://ignatianum.edu.pl/phen

 

Projekt: Wsparcie dla czasopism naukowych - Forum Philosophicum 

Wniosek finansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu „Wsparcie dla czasopism”. Projekt realizowany w latach 2019-2020 (24 miesiące). 

Celem niniejszego projektu było zakończenie wieloletnich starań „Forum Philosophicum” o spełnienie wymogów Scopus i wniosek o indeksację w tej bazie. Zastępując modelem otwartym dotychczasowy model czasopisma płatnego, „FP” chce przyciągnąć nowych autorów. Wprowadzono więc system otwartej dystrybucji czasopisma zgodny z wymogami Directory of Open Access Journals i tzw. Planem S Unii Europejskiej. „FP” wydawane jest obecnie wyłącznie w językach kongresowych (anglojęzyczne metadane i bibliografia zgodne z Chicago Manual of Style). Typografia, formularz recenzji online, własny system zarządzania czasopismem, korekta językowa artykułów, ogólne normy etyczne zgodne są ze światowymi standardami. „FP” jest obecne w indeksach filozoficznych (Philosopher’s Index, PhilPapers, Atla Religion, Philosophy Documentation Center). 

Adres strony internetowej czasopisma: https://forumphilosophicum.ignatianum.edu.pl

 

Projekt naukowy: Pomniki Polskiej Filozofii Chrześcijańskiej XX wieku

Projekt finansowany z budżetu MNiSW (konkurs „Pomniki filozofii” edycja 1). Grant MNiSW nr 0033/FIL/2016/20. Termin realizacji: 27.12.2016 do 26.12.2020. Kierownik: dr hab. Maciej Bała prof. UKSW. Koordynator merytoryczny: dr hab. Piotr Mazur prof. AIK.

Celem Projektu było ukazanie roli, dokonań i wpływu na kulturę polską i europejską polskiej filozofii chrześcijańskiej XX wieku. Zakładał on monograficzne opracowanie myśli 13 wybitnych przedstawicieli tego nurtu filozofii, działających zwłaszcza w drugiej połowie XX wieku: Mieczysława Gogacza, Piotra Lenartowicza, Stanisława Kamińskiego, Kazimierza Kloskowskiego, Kazimierza Kłósaka, Feliksa Konecznego, Mieczysława Alberta Krąpca, Tadeusza Stycznia, Tadeusza Ślipki, Józefa Tischnera, Karola Wojtyły, Jacka Woronieckiego i Zofii Józefy Zdybickiej. Projekt ma charakter otwarty, umożliwiający w późniejszym czasie uwzględnienie dokonań innych wybitnych filozofów chrześcijańskich, w tym także tych, których aktywność badawcza przypada już na XXI wiek. 

W projekcie udział wzięło 61 naukowców (ponad 30 samodzielnych pracowników naukowych) z 16 ośrodków naukowych z Polski i zagranicy, którzy opracowują 13 dwujęzycznych tomów autorskich oraz „Przewodnik po polskiej filozofii chrześcijańskiej XX wieku” (również dwujęzyczny). Dzięki grantowi „Pomniki polskiej filozofii chrześcijańskiej XX wieku” Instytut Filozofii  AIK stworzył szeroką sieć kontaktów badawczych z ośrodkami w Polsce i stał się centrum koordynującym badania nad polską filozofią chrześcijańską. 

Strona internetowa: https://pcph.ignatianum.edu.pl/

 

Pracownicy Instytutu Filozofii współtworzyli międzynarodowy projekt badawczo wdrożeniowy Higher Education for Social Transformation in Europe and the Near East

Był to trzy letni program na lata 2017-2019 sponsorowany przez Fundację Porticus i zarządzany przez Jesuit Conference of European Provincials z siedzibą w Brukseli. Był to pierwszy etap 15 letniego programu, którego celem jest wypracowanie kanałów komunikacji i współpracy naukowo-badawczo-dydaktycznej pomiędzy jezuickimi uczelniami w Europie i na Bliskim Wschodzie a także jezuickimi europejskimi centrami społecznymi i czasopismami kulturalnymi. Projekt HEST stanowi unikatowy długookresowy projekt naukowo-badawczy i rozwojowo-wdrożeniowy w obszarach, które stanowią jego przedmiot. Projekt ma na celu naukową analizę wybranych zagadnień społecznych i kulturowych o szczególnym znaczeniu dla współczesnej Europy oraz oddziaływanie na rozwój społeczeństw europejskich w dłuższym przedziale czasowym w celu podnoszenia ich standardów życiowych, korzystając z wyników przeprowadzonych badań oraz wypracowanych i/lub zaktualizowanych w oparciu o nie diagnoz i propozycji. W ramach projektu nadal funkcjonuje siedem grup badawczych: Ecology and Environmental Challenges; Economy, Poverty and Ethics; Christian Muslim Relations; Dialogue Science and Religion; Ignatian Studies; Anthropology; Migrations and Refugees. 

Uczelnie współpracujące w projekcie: Université de Namur, Akademia Ignatianum w Krakowie, Hochschule für Philosophie München, Universität Innsbruck, Université Saint-Joseph de Beyrouth, Universidad Pontificia Comillas ICAI-ICADE w Madrycie; Institute Centre Sèvres w Paryżu, Institut Quimic de Sarria w Barcelonie, Hochschule für Philosophie w Monachium, Uniwersytet w Innsbrucku, Centro Regional de Braga da Universidade Católica Portuguesa. Z Instytutu Filozofii AIK w programie zaangażowanych jest 5 osób, w tym jedna należała do Komitetu Zarządzającego projektem.

Strona internetowa: https://www.hestprogramme.eu/

 

Projekt badawczy Ontologiczność, historyczność i zależność od czasowego punktu widzenia w filozofii po Wittgensteinie: perspektywy ze współczesnej filozofii analitycznej.

Projekt naukowy finansowany przez Narodowe Centrum Nauki, konkurs MINIATURA. Grant nr. 2017/01/X/HS1/01278. Termin realizacji 27.12.2017 do 26.12.2018. Kierownik: Dr. Carl Humphries. 

Celem działania było zbadanie relacji pomiędzy ontologiczno-metafizycznymi a czasowo perspektywistycznymi albo deiktycznymi aspektami ukonstytuowania społeczeństwa, w świetle filozofii Wittgensteina. Nowe kierunki rozwoju współczesnej filozofii analitycznej, które badałem, odnosząc się do niego, dzielą się na dwie kategorie: (1) obecny dyskurs pojęciowo-analityczny dotyczący ogólnych zagadnień ontologiczno-metafizycznych, oraz (2) znaczenie perspektywalności i indeksykalności czasowej (diachroniczna modalność, ‘stosunki de se’, ‘centred worlds’ Lewisa, deiksis czasowy). Pierwsza kategoria związana jest z moją tezą, że wittgensteinowska krytyka metafizycznych tendencji teoretyzujących związanych z językiem pozostawia miejsce na ugruntowanie pewnych normatywnych aspektów społeczeństwa w metafizycznych prawdach o ludzkiej naturze itp., ale tylko pod warunkiem, że takie prawdy są wyartykułowane bez żadnych teoretyzujących ruchów. Druga związana jest z tezą, że etyczno-polityczne koncepcje życia w post-tradycyjnej, technologicznie przekształconej epoce muszą być odtworzone, aby uniknąć dogmatycznie antymetafizycznych stanowisk. 

 

Projekt badawczy „Ruch myśli” L. Wittgensteina jako zapis kształtowania osobowości

Projekt naukowy finansowany przez Narodowe Centrum Nauki, konkurs OPUS, edycja 13. Grant nr 2017/25/B/HS1/02026. Termin realizacji 03.01.2018 do 31.12.2018. Kierownik: prof. Józef Bremer SJ.

Podstawowym celem niniejszego projektu jest opracowanie zagadnienia kształtowania osobowości Ludwiga Wittgensteina w świetle autobiograficznych zapisów wydanych jako Ruch myśli: dzienniki 1930- 1932, 1936-1937. Do tej pory brak szerszych analiz tego tekstu, zarówno w Polsce, jak i za granicą. Podstawowym założeniem jest teza, że Ruch myśli jest wyrazem próby przemiany osobowości autora przez samowychowanie. Proces samowychowawczy będziemy analizować i interpretować wieloaspektowo, z perspektywy kilku dyscyplin humanistycznych. Materialnym efektem naszej pracy będzie interdyscyplinarna angielsko-niemiecka monografia wydana w prestiżowym austriackim wydawnictwie Haymon: Studienverlag. Poszczególne rozdziały będą napisane przez znanych specjalistów z różnych dziedzin humanistyki oraz nauk społecznych – zarówno z Polski jak i z zagranicy. W trakcie realizacji projektu będzie położony szczególny nacisk na współpracę między poszczególnymi autorami – filozofami, socjologiem, psychologiem  i lingwistą – mającą zapewnić spójność analiz. Praca badawcza będzie miała charakter częściowo seminaryjny (szereg spotkań wykonawców, w trakcie których omawiane będą osiągnięte wyniki badawcze).

 

Projekt badawczy: Neochalcedoński paradygmat filozoficzny

Projekt naukowy finansowany przez Narodowe Centrum Nauki, konkurs HARMONIA. Grant nr 2016/22/M/HS1/00170. Termin realizacji: 02.05.2017 do 01.05.2019. Kierownik: dr hab. Anna Zhyrkova.

Projekt został sformułowany dzięki badaczy z Instytutu Filozofii z przedstawicielami Sophia Institute. Celem naukowym projektu jest odzyskanie i ponowne zdefiniowanie sposobu uprawiania filozofii w ramach myśli chrześcijańskiej, który został wypracowany przez teologów znanych dziś jako „neochalcedończycy” w VI-VIII w. po Chrystusie. Według przedstawione w projekcie hipotezy, dla rozwiązania sporów chrystologicznych neochalcedończycy wprowadzili nowatorski sposób uprawiania filozofii. Nie potraktowali filozofii jedynie jako zbioru gotowych do użycia narzędzi teoretycznych, lecz podjęli się próby samodzielnego zbudowania filozofii oddającej to co istotne w chrześcijańskim doświadczeniu rzeczywistości, przy pełnym poszanowaniu odrębności metodologicznej obu dyscyplin. Projekt przewiduje rekonstrukcję „neochalcedońskiego paradygmatu filozoficznego” i przebadanie jego potencjału filozoficznego. Projekt jest nowatorską próbą odczytania postawy filozoficznej w przełomowym dla myśli chrześcijańskiej momencie. Ma on także wymiar społeczny i religijny, wskazując na możliwy wspólny punkt odniesienia dla namysłu filozoficznego uprawianego w ramach różnych nurtów chrześcijaństwa.

 

Projekt dydaktyczno- popularyzatorski Problematyka relacji nauka – wiara

Projekt realizowano ze środków grantu „Nauka-Religia” nr 1/AIK/BP/2015, który otrzymaliśmy w ramach konkursu Fundacji Centrum Kopernika w Krakowie. 

W ramach grantu przeprowadzono kilka serii wykładów i warsztatów, którymi objęto uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w Krakowie i Nowym Sączu. Ponadto prowadzono zajęcia dla świeckich i duchownych studentów Akademii Ignatianum w Krakowie, a także dla słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Krakowie oraz Uniwersytetu Drugiego i Trzeciego Wieku w Nowym Sączu. Termin realizacji: 01.10.2015 do 30.06.2016. Kierownik: dr Robert Janusz SJ.

 

Projekt badawczy: Zapomniane korzenie średniowiecznej kwestii uniwersaliów i indywiduacji. Próba rekonstrukcji metafizyki autorów wczesnobizantyjskich: Leontiusz Bizantyjski, Anastazjusz Synaita, Maksym Wyznawca, Teodor Raithu

Projekt naukowy finansowany przez Narodowe Centrum Nauki, konkurs OPUS, edycja 5. Grant nr 2012/05/B/HS1/03305. Termin realizacji: 28.02.2013 do 27.02.2017. Kierownik: dr hab. Anna Zhyrkova.

Projekt zaproponował pierwszą kompleksową analizę filozofii indywiduum zawartej w dziełach autorów bizantyńskich VI i VII w. Dzięki projektowi stało się możliwe lepsze zrozumienie tego, w jako sposób inspiracja teologiczna stała się racją rozwoju niezależnej od dotychczasowych propozycji myśli chrześcijańskiej. Badania wykazały oryginalność i pierwszorzędną rolę w formowaniu się neochalcedonizmu autorów takich jak Leoncjusz Bizantyjski i Leontiusz Jerozolimski oraz Jan Maksencjusz  i Mnisi Scytyjscy. Wyniki badań pozwoliły na sformułowanie nowej definicji neochalcedonizmu. Wyniki analiz projektu zostały zaprezentowane światowej publiczności naukowej w kilku publikacjach oraz poprzez 11 wystąpień konferencyjnych. Ukażą się wkrótce w języku angielskim dwie monografie oraz jedno opracowanie użycia terminów w testach źródłowych. Owocem prac nad projektem jest też tłumaczenie polskie licznych dzieł autorów neochalcedońskich,  w przeważającej większości do tej pory nie przekładanych na języki nowożytne, które ukaże się w roku 2018. Przekłady polskie oraz opracowanie użycia terminów w tekstach źródłowych zostaną także udostępnione szerszej publiczności  w otwartym dostępie internetowym.